Tết nhảy của người Dao đỏ Tả Phìn30/06/2011

Khoảng cuối giờ Thìn, đầu giờ Tỵ Ngày mồng một hoặc mồng hai tết, 3 dòng họ lớn ở xã Tả Phìn (Ly, Bàn vàTriệu ) tấp lập tổ chức tết nhảy tại nhà ông trưởng họ.

 

      



Một tốp nam thanh niên “sài cỏ” theo sự hướng dẫn của thầy cả “ chái peng pi” tổ chức nhảy 14 điệu diễn mở đường bắc cầu đưa đón tổ tiên, thần linh về dự tết Điệu chào bố mẹ, tổ tiên đã khuất là nhảy múa một chân, đầu cúi, ngón tay trỏ dơ cao;điệu nhảy múa mời tiên nương, tiểu nữ giáng trần được diễn tả bằng điệu múa cò “pe họ” mô phỏng cò bay; điệu múa mời tổ sư thầy cả về dự tết diễn tả kiểu đi của hổ "mùng hú"... Mỗi điệu múa đều có tính hình tượng cao diễn tả cảnh các thiên thần tổ tiên về hạ giới dự tết với con cháu.

Kết thúc các điệu nhảy mở đường, đón chào tổ tiên, thần linh, cả dòng họ làm lễ rước tượng tổ tiên. Tượng tổ tiên còn là những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc độc đáo của người Dao. Tượng được trạm khắc đẹp với trang phục thời cổ xưa, dài từ 20-25 cm, đường kính thân 5cm, bàn tay phải của các tượng đều cầm thẻ bài ghi rõ tên ông tổ. Ngày thường tượng được bọc kín bằng vải trắng. Ngày tết được con cháu rước xuống làm lễ tắm gội, thay khăn choàng mới. Nước tắm là thứ nước thơm chế từ vỏ loại cây "sum mụ".

Sau lễ tắm gội cho tượng, con cháu lại tổ chức các điệu nhảy, dâng gà. Thầy cả và ba thanh niên tay cầm gà trống đỏ, vàng nhảy theo nhiều động tác dâng gà, có động tác rước gà trên đầu, có động tác "vác" gà qua hai vai, có động tác vừa múa vừa vặt đầu gà... Kết thúc là điệu múa cờ.

Tết nhảy diễn ra suốt từ cuối giờ thìn đến giờ dậu và tổng hợp các loại hình nghệ thuật dân gian, nghệ thuật nhảy múa, nghệ thuật âm nhạc và nghệ thuật ngôn từ, kể về sự tích dòng họ, công lao tổ tiên đến nghệ thuật tạo hình với các loại tranh thờ, tranh cắt giấy, điêu khắc tượng gỗ... Sinh hoạt tết của người Dao đỏ Tả Phìn giàu bản sắc, độc đáo, đậm đà tính nhân văn.